۱٫ مقدمه
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی که در گذشته «انجمن آثار ملی» نام داشت، در پاییز ۱۳۰۱ به همت گروهی از رجال دانشور و علاقه‌مند به آثار تاریخی و حفظ آن‌، بر اساس اساسنامه‌ای در ۱۱ ماده و با هدف «ازدیاد علاقة عامه به آثار قدیم تاریخی و علمی و صنعتی ایران و به منظور نگاهداری صنایع مستظرفه و صنایع دستی و حفظ سبک و شیوۀ قدیم آنها» تأسیس شد. انجمن در ابتدا مکان مشخصی نداشت و جلسات در منازل همان افراد دانشور و فرهنگ‌دوست برقرار می‌شد تا اینکه در سال ۱۳۴۶ خانۀ قدیمی و بزرگ حسین پاشاخان ملقب به امیربهادر، وزیر دربار مظفرالدین شاه که به حسینیۀ امیربهادر معروف بود، جهت فعالیت انجمن آثار ملی اختصاص یافت. انجمن در آغاز فعالیت خود به ساخت بناهای یاد بود مفاخر و احیای آثار تاریخی و برگزاری کنگره‌های بین‌المللی همت گماشت.
پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران و ایجاد بستر مناسب دینی و فرهنگی مبتنی بر تعالیم اسلام‌، شورای عالی انقلاب فرهنگی، اساسنامة جدید «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی» را در سال ۱۳۶۶ تصویب و متمم آن را در سال ۱۳۷۳ به آن الحاق کرد و بدین‌ترتیب دورۀ جدید فعالیت انجمن آغاز شد.

۲٫ تعاریف و اصطلاحات
برای رعایت اختصار، تعاریف زیر در این ‌آیین‌نامه رعایت می‌شود:
۲-۱) انجمن (انجمن مفاخر): انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛
۲-۲) مفاخر: عالمان و متفكران عرصة فرهنگ، دانش، هنر و تمدن اسلام و ايران؛

۲-۳) آثار
۲-۳-۱) آثار ارزندة عالمان و متفكران عرصة فرهنگ، دانش، هنر و تمدن اسلام و ايران (مکتوب)؛
۲-۳-۲) آثار فرهنگی، علمی، هنری و تاریخی تمدن اسلام و ايران (غیرمکتوب، شامل: بناها، نگارگری‌ها، مجسمه‌ها، خطوط و …)؛
۳٫ اهداف
به منظور ارتقای سطح فرهنگی، علمی و هنری این مرز و بوم، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی افتخار دارد تا با اهداف ذیل به نکوداشت و تجلیل از جایگاه فعالان عرصۀ فرهنگ و اندیشه همت گمارد:
۳-۱) معرفي و بزرگداشت عالمان و متفكران عرصة فرهنگ، دانش، هنر و تمدن اسلام و ايران؛
۳-۲) احيا و انتشار آثار ارزندة عالمان و متفكران عرصة فرهنگ، دانش، هنر و تمدن اسلام و ايران؛
۳-۳) معرفي آثار فرهنگی، علمی، هنری و تمدن اسلام و ايران و نقش و سهم ايرانيان در اعتلا و ارتقاي آن؛
۳-۴) تهيه و انتشار زندگي‌نامة عالمان و متفكراني كه در اعتلاي فرهنگ و تمدن اسلام و ايران منشأ اثر بوده‌‏اند؛
۳-۵) برگزاري مجامع تحقيقي و برپایي مراسم بزرگداشت و كمك به ساخت بناهاي يادبود و امثال آن و مشاركت مؤثر در سمينارها، مجامع و نمايشگاه‏‌هاي فرهنگي مهم ايران و جهان؛
۳-۶) تجليل، تشويق و حمايت از پديدآورندگان آثار فرهنگي و علمي ارزنده و همكاري در امر انتخاب كتاب‏هاي برگزيدة سال؛
۳-۷) مبادلة اطلاعات و همكاري با مؤسسات فرهنگي و كتابخانه‏‌هاي داخل و خارج از كشور در زمينة تهيه و تكميل فهرست مجموعه‌هاي نفيس فرهنگي و هنري و كتاب‏ها و نسخ خطي و تلاش در نشر آنها و تشويق و ترغيب به تحقيق در آثار ارزندة فرهنگ اسلام و ايران؛
۳-۸) معرفي تاريخ فرهنگ اسلام در ايران، به‌ويژه سهم ايرانيان در خدمت به اسلام و تمدن اسلامي و ميراث و کارنامۀ اسلام در ايران؛

۴٫ موضوع و محورهای علمی و تخصصی شناسایی مفاخر
۴-۱) علوم انسانی: هریک از گروه‌های زیرشاخۀ مباحث حکمت، حقوق، سیاست، تاریخ، فلسفه، آموزش، ارتباطات، جغرافیا و…؛
۴-۲) ادبیات: هر یک از حوزه‌های ادبی شامل: «شعر»، «داستان» و «تخصص‌های زبانی و ادبی، از جمله: نویسندگی، ویرایش، آموزش زبان فارسی، ترجمه، زبان‌شناسی و پژوهش زبانی ‌و ادبی»؛
۴-۳) هنر: هر یک از شاخه‌های هنری در ‌گروه‌های هشت‌گانه: «هنرهای نمایشی»، «هنرهای تجسمی»، «هنرهای‌ سینمایی»، «موسیقی»، «هنرهای سنتی»، «صنایع دستی»، «معماری و شهرسازی» و «هنرهای چندرسانه‌ای»؛
۴-۴) علوم اجتماعی و روان‌شناسی: هر یک از گروه‌های زیرشاخۀ علوم اجتماعی، تربیتی، رفتاری، تجارت، اقتصاد و…؛
۴-۵) ایران‌پژوهی و ایران‌شناسی: ایران‌شناسان غیر ایرانی که به فرهنگ، هنر و تمدن ایران و نفوذ و گسترش آن در جهان خدمت نموده‌اند؛
۴-۶) علوم پزشکی و سلامت: هریک از گروه‌های زیرشاخۀ علوم پزشکی، دامپزشکی، بهداشت، زیست‌شناسی، ژنتیک و …. ؛
۴-۷) علوم فنی، ریاضی و فیزیک: هریک از گروه‌های زیرشاخۀ فیزیک، علوم هسته‌ای، ریاضی، شیمی، زمین‌شناسی، ستاره‌شناسی و …. ؛

۵٫ عرصه‌ها و گونه‌های انتخاب مفاخر
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برای ارزیابی و انتخاب مفاخر در حوزه‌های مختلف فرهنگ، علم و هنر محورهای ذیل را در دستور کار قرار داده است:
۵-۱) دانشگاهی؛
۵-۲) حوزوی؛
۵-۳) هنری؛
۵-۴) اسلام‌شناسی و ایران‌پژوهی؛
۵-۵) بومی؛
۵-۶) آزاد؛

۶٫ ویژگی‌های عمومی
۶-۱) صاحب ابتکار و نوآوری و یا خدمتی برجسته و ممتاز به فرهنگ و تمدن ایران و اسلام؛
۶-۲) خدمات علمی، فرهنگی و هنری به جامعه؛
۶-۳) شهرت، قبول و اجماع عمومی در جایگاه علمی مفاخر؛
۶-۴) شهرت اخلاقی در قلمرو کاری و حوزۀ تخصصی؛
۶-۵) تلاش برای گسترش و احیای فرهنگ و معارف ایرانی ـ اسلامی؛
۶-۶) شهرت در زیست و سلوک اجتماعی، ارتباط با جامعه و مردمی بودن؛

۷٫ اولویت‌ها و ویژگی‌های اختصاصی
۷-۱) مفاخر دانشگاهی
مفاخر دانشگاهی بر اساس اولویت‌ها و ویژگی‌های زیر انتخاب می‌شوند:
۷-۱-۱) رتبۀ علمی (استادی و دانشیاری)؛
۷-۱-۲) نگارش کتاب‌ و مقالات علمی معتبر (در نشریات داخلی و خارجی)؛
۷-۱-۳) انجام پروژه‌های تحقیقاتی علمی، کارآمد و برجسته؛
۷-۱-۴) نوآوری و خلاقیت پژوهشی و علمی، شامل:
۷-۱-۴-۱) اکتشاف و نظریه؛
۷-۱-۴-۲) تحلیل و تدوین؛
۷-۱-۴-۳) تصحیح و احیای آثار؛
۷-۱-۴-۴) ترجمه؛
تأسیس مراکز علمی و تحقیقاتی یا عضویت در انجمن‌های علمی (داخلی و خارجی)؛
اخذ کرسی علمی در دانشگاه‌های معتبر داخلی و خارجی؛
اخذ نشان‌های معتبر علمی داخلی و خارجی؛
پرورش شاگردان ممتاز و نخبه؛

۷-۲) مفاخر حوزوی
مفاخر حوزوی بر اساس اولویت‌ها و ویژگی‌های زیر انتخاب می‌شوند:
رتبۀ علمی(خارج، اجتهاد)؛
نگارش کتاب‌ و مقالات علمی معتبر (در نشریات داخلی و خارجی)؛
انجام پروژه‌های تحقیقاتی علمی و کارآمد؛
نوآوری و خلاقیت پژوهشی و علمی، شامل:
۷-۲-۴-۱) اکتشاف و نظریه؛
۷-۲-۴-۲) تحلیل و تدوین؛
۷-۲-۴-۳) تصحیح و احیای آثار؛
۷-۲-۴-۴) ترجمه؛
۷-۲-۵) تأسیس مراکز علمی و تحقیقاتی یا عضویت در انجمن‌های علمی (داخلی و خارجی)؛
۷-۲-۶) اخذ کرسی علمی در حوزه‌های علمیه (داخلی و خارجی)؛
اخذ اجازۀ صدور فتوا در علوم فقهی و شهرت به عنوان یک تخصص در زمینه‌های علمی دیگر؛
اخذ نشان‌های معتبر علمی داخلی و خارجی؛
پرورش شاگردان ممتاز و نخبه؛

۷-۳) مفاخر هنری
مفاخر هنری بر اساس اولویت‌ها و ویژگی‌های زیر انتخاب می‌شوند:
رتبه و جایگاه هنری (استاد، مؤلف، صاحب سبک و …)؛
خلق آثار فرهنگی و هنری شاخص و تأثیرگذار در جامعه؛
انجام پروژه‌های هنری خلاقانه و کارآمد؛
نوآوری و خلاقیت در عرضۀ آثار بدیع هنری؛
بهره‌برداری از میراث‌های فرهنگی و هنری؛
تأسیس مراکز هنری یا عضویت در انجمن‌های هنری (داخلی و خارجی)؛
نگارش کتاب‌ و مقالات علمی معتبر (در نشریات داخلی و خارجی)؛
اخذ جایگاه هنری در دانشگاه‌ها و مراکز معتبر هنری (داخلی و خارجی)؛
اخذ نشان‌های معتبر هنری داخلی و خارجی؛
۷-۳-۱۰)پرورش شاگردان ممتاز و نخبه؛

۷-۴) مفاخر اسلام‌شناس و ایران‌پژوه
مفاخر اسلام شناس و ایران‌پژوه به ایران‌شناسان غیر ایرانی اطلاق می‌شود که به فرهنگ و تمدن ایران و نفوذ و گسترش آن در جهان خدمت نموده‌اند و بر اساس اولویت‌ها و ویژگی‌های زیر انتخاب می‌شوند:
رتبه علمی (استاد، نظریه‌پرداز و پژوهشگر تأثیرگذار و شناخته شده)؛
نگارش کتاب‌ و مقالات علمی معتبر در خصوص فرهنگ، هنر و تمدن ایرانی (در نشریات داخلی و خارجی)؛
انجام پروژه‌های تحقیقاتی علمی و کارآمد در خصوص فرهنگ، هنر و تمدن ایرانی؛
نوآوری و خلاقیت پژوهشی و علمی؛
اکتشاف و نظریه؛
تحلیل و تدوین؛
تصحیح و احیای آثار؛
ترجمه؛
تأسیس مراکز علمی و تحقیقاتی یا عضویت در انجمن‌های علمی (داخلی و خارجی)؛
اخذ کرسی علمی در دانشگاه‌های معتبر داخلی و خارجی؛
اخذ نشان‌های معتبر علمی داخلی و خارجی؛
پرورش شاگردان ممتاز و نخبه؛

۷-۵) مفاخر بومی
مفاخر بومی به افرادی اطلاق می‌شود که زیرمجموعه مفاخر دانشگاهی، حوزوی یا هنری مربوط به یکی از مناطق بومی و محلی ایران بوده و از شهرت کافی برخوردار باشند. بنابراین مفاخری از این دست، باید مطابق اولویت‌ها و ویژگی‌های عمومی انتخاب شوند.

۷-۶) مفاخر آزاد
مفاخر آزاد به افرادی اطلاق می‌شود که زیرمجموعه هیچ‌کدام از دسته‌بندی‌های بالا نیستند اما در انجام فعالیت‌های فرهنگی، علمی، پژوهشی و هنری و … به شهرتی ملی یا جهانی رسیده‌اند. بنابراین مفاخری از این دست، باید مطابق اولویت‌ها و ویژگی‌های عمومی و شرایطی که به مناسبت، در هر مورد خاص و با نظر شورای انجمن تعیین می‌گردد مورد ارزیابی قرار گیرند.

۸٫ شیوۀ اجرایی پیشنهاد و انتخاب مفاخر
مراحل ارائۀ پیشنهاد تا انتخاب نهایی مفاخر به ترتیب زیر خواهد بود:
۸-۱) تهیۀ فهرست اولیۀ مفاخر
رایزنی برای اخذ فهرست از مراکز فرهنگی، علمی و هنری؛
رایزنی برای اخذ فهرست از شورای معتمد شهرستان‌ها؛
تدوین بانک اطلاعاتی مفاخر؛
تشکیل پروندۀ مفاخر؛
۸-۲) انتخاب و بررسی کارشناسان مشاور
گزینش اولیۀ فهرست از میان پرونده‌های تکمیل‌شده؛
ارائۀ نامزدهای نهایی گزینش به هیأت مدیره (به صورت سالانه/هر شش ماه)؛
تشکیل جلسۀ هیأت مدیرۀ انجمن؛
بررسی و انتخاب پرونده‌های نامزدهای ارائه‌شده؛
تدوین فهرست نهایی؛
۸-۲-۵) برنامه‌ریزی زمانی برای آیین نکوداشت (هر ۶ ماه یکبار)؛
۸-۲-۶) اجرای آیین نکوداشت
رایزنی با مفاخر و اخذ توافق برای پذیرش آیین نکوداشت؛
تشکیل گروه علمی برای تدوین کتاب «زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی» شخصیت مورد نظر؛
رایزنی با دوستان و شاگردان مفاخر برای ارائه و تدوین مقالات، تقدیرنامه و ثبت خاطرات مفاخر و ایراد سخنرانی در آیین نکوداشت شخصیت؛
انجام مصاحبۀ اختصاصی با شخصیت مورد نظر؛
سفارش حداقل سه مقالۀ فاخر برای درج در کتاب زندگی‌نامه؛
تدوین کلیپی در مورد زندگی و آخرین گفته‌های مفاخر؛
دریافت مقالات، ویرایش و نهایی‌سازی و چاپ کتاب؛
تبلیغات، اطلاع‌رسانی و خبرسازی برگزاری آیین نکوداشت؛
اجرای آیین نکوداشت؛

این آئین‌نامه در جلسه مورخ ۲۹/۱/۹۷ هیأت مدیره انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به تصویب رسید.

مهدی حجت اصغر دادبه
عضو هیأت مدیره عضو هیأت مدیره

مرتضی واعظ جوادی مهدی محقق
عضو هیأت مدیره عضو و رئیس هیأت مدیره

حسن بلخاری قهی
عضو هیأت مدیره و رئیس انجمن